Khi chọn mua đèn, chắc hẳn các bạn đều mong muốn tìm đúng bộ đèn có các thông số quang học phù hợp với ứng dụng cần chiếu sáng. Vì điều này sẽ giúp bạn sử dụng hiệu quả thiết bị đèn, tiết kiệm năng lượng, và có được hệ thống chiếu sáng có chất lượng tốt.

Tất cả những thông số quang học của bộ đèn như quang thông, hiệu suất phát sáng, đường phân bố cường độ sáng, . . . đều có trong file ies (IES – Illumination Engineering Society). Vậy file ies được tạo ra bằng cách nào, sử dụng ra sao?

Bài viết này Lê Sơn sẽ giới thiệu về file ies, giúp bạn không bỏ sót dữ liệu và tránh mua nhầm các bộ đèn có bộ phận quang học không phù hợp.

File ies được tạo ra như thế nào?

Với các nhà sản xuất uy tín, sau khi sản xuất xong một dòng đèn. Một vài bộ đèn sẽ được lấy mẫu, test chức năng trước khi xuất ra thị trường.

a. Cách thức test chức năng

Sử dụng quả cầu tích phân, là một quả cầu rổng, có bán kính từ vài chục đến 100cm. Phía trong thành quả cầu, người ta phủ một lớp vật liệu màu trắng. Vật liệu này thường là BaSO4 để tán xạ, khuếch tán toàn phần ánh sáng.

Bộ phận chính bên trong quả cầu là màn chắn, bộ cảm biến quang điện như Hình 1.

b. Cách thức thu thập dữ liệu quang học – file ies

Đèn được đặt tại tâm và được bật sáng trong quả cầu tích phân. Quả cầu đóng kín để ánh sáng không lọt ra ngoài, đồng thời kết nối đến thiết bị hiển thị.

Quá trình đo đạc mất khoảng vài giờ, dữ liệu đo sẽ xuất file ies ra thiết bị hiển thị.

Hình 1: quả cầu tích phân, (a) – hình ảnh thực tế, (b) – sơ đồ cấu tạo

Sử dụng file ies

Để kiểm tra các thông số quang học, có thể cài đặt phần mềm iesviewer hoặc LDT Editor. Web site tải phần mềm: https://www.dial.de/en/ldt-editor/

a. Dùng file ies để xem thông tin quang học của bộ đèn

Hình 2 là hình ảnh quan sát file ies của một bộ đèn Highbay 160W bằng phần mềm iesviewer.

Các thông số quang học mà file ies cung cấp:

• Đường phối quang (các đường màu đỏ của mặt phẳng C0 – C180, C90 – C270 trên Hình 2 (α = 0)).
• Quang thông của bộ đèn: 19543 lm
• Công suất của bộ đèn: 160W
• Hiệu suất phát sáng: 19543/160 = 122 (lm/w)
• Cường độ sáng cực đại: 7150 (cd).

Hình 2: kiểm tra các thông số quang học từ file ies

Với cùng bộ đèn Highbay 160W ở trên, để xem số liệu cường độ sáng tại các điểm mong muốn. Hoặc xem phân bố cường độ sáng theo các mặt phẳng C0 – C180 và C90 – C270. Bạn có thể dùng phần mềm LDT Editor để xem như trên Hình 3 và Hình 4.

Hình 3: cường độ sáng tại các điểm đo

Hình 4: phân bố cường độ sáng theo các mặt phẳng C0 – C180 và C90 – C270

b. Dựa vào file ies để đánh giá chất lượng bộ đèn

Với những bộ đèn có chất lượng không tốt. Khi kiểm tra file ies, bạn sẽ gặp một trong các đặc điểm bất thường sau:

• Công suất giảm sâu so với giá trị công bố. (sai số chấp nhận được là +/- 5% so với giá trị công bố).
• Hiệu suất phát sáng thấp hơn giá trị công bố.
• Hình dạng đường phân bố cường độ sáng (hay đường phối quang) không hợp lý. Ví dụ, xuất hiện các gợn theo phương ngang. Khi sử dụng những bộ đèn này sẽ gây lảng phí và gây chói cho các khu vực xung quanh.

Ngoài việc kiểm tra các thông số quang học, file ies là một dữ liệu đi kèm với bộ đèn. Được dùng để import vào các phần mềm thiết kế chiếu sáng như Dialux, Relux.

Vì vậy khi mua đèn, dù mua của bất kỳ nhà cung cấp nào. Bạn phải yêu cầu nhà cung cấp gửi thêm file ies của đèn.

Bạn hãy lưu ý:

Một hệ thống chiếu sáng không được thiết kế chi tiết sẽ không an toàn khi sử dụng. Một bộ đèn không có file ies thì chắc chắn đó không phải là sản phẩm của một nhà sản xuất có uy tín.

|| Bạn hãy đọc thêm bài: Ý nghĩa kỹ thuật của các thông số đèn led

Người viết: Lê Sơn